Classroom | Lensafwijkingscorrecties

door Pieter Dhaeze op dinsdag 07 februari 2017

In de zoektocht van de vrijetijdsfotograaf naar de beste camera om nog betere foto’s te maken, wordt nog wel eens het belang van de beeldkwaliteit van de lens vergeten. Soms kun je beter investeren in een nieuwe lens dan in een betere camera.
Al eerder hebben we stilgestaan bij welke aspecten een rol spelen bij de beeldkwaliteit van een lens (klik hier) en in dit artikel kijken we naar aanleiding van de optie Lensafwijkingscorrectie in de EOS 5D mark IV hoe we eventuele lensafwijkingen (aberraties) kunnen corrigeren.

canon-lenzen

Lensafwijkingen: voorkomen en genezen
Voorbeelden van deze aberraties vind je in dit artikel (klik hier) over lensafwijkingen. Lensfabrikanten zoals Canon zijn druk bezig om lensfouten met de modernste technieken en materialen zoveel mogelijk te minimaliseren onder het motto ‘voorkomen is beter dan genezen’. Want hoewel veel van de lensafwijkingen door software kunnen worden gecorrigeerd, gaat het ook altijd (iets) ten koste van andere kwaliteitsaspecten.

Vervorming bij zoomlenzen kan dus voorkomen worden bij het ontwerp van de lens, maar ook door ergens in het middengebied van het zoombereik te werken in de overgang van tonvervorming naar kussenvervorming. Vignettering neemt af bij kleinere diafragma’s en dat geldt ook voor hoekonscherpte. Dus werk bij f/4 of f/5.6 in plaats van f/2.8. Chromatische aberratie kan moeilijk voorkomen worden door andere keuze van brandpunt of diafragma. Het is vaak een kwestie van lensconstructie. Onscherpte door diffractie kan vermeden worden door het diafragma niet kleiner te laten worden dan f/8. Is een grotere scherptediepte gewenst, maak dan een focus stack (klik hier of hier). Lensspiegeling is een coating-aspect en kan enigszins beperkt worden met een zonnekap.

In het onderstaande rijtje geven we aan of de genoemde lensafwijking achteraf gecorrigeerd kan worden en ten koste van wat.

lensaberraties

Lenscorrecties
Soms zijn lensafwijkingen niet te voorkomen, omdat het technisch onmogelijk is om een foutloze lens te ontwerpen én omdat je niet het budget hebt om altijd de beste lenzen beschikbaar te hebben (Tip: huren). Er zit dan niets anders op dan de lensafwijkingen te accepteren zoals ze zijn of om ze softwarematig te corrigeren. Dat laatste kan op verschillende momenten in de workflow:

• Camera
Steeds meer EOS-camera beschikken over de optie Lensafwijkingscorrectie. Afhankelijk van het model kunnen meerdere lensfouten worden gecorrigeerd. De EOS 5D mark IV heeft er vijf, maar de meeste camera’s twee of drie, waaronder Vervormingscorrectie en Chromatische aberratie. De lenscorrecties in de camera worden direct uitgevoerd op JPG-foto’s, maar niet op video-opnamen. Dat kost teveel rekenkracht. Ook neemt de ‘motordrive’ in snelheid af als alle lensopties geactiveerd zijn.

Lenscorrecties-5D4-klein

Lensherkenning
Of de opties behorende bij Lensafwijkingscorrectie in de camera beschikbaar zijn, hangt af van de herkenning van de lens door de camera. Een EOS-camera ‘ziet’ alleen Canon-lenzen (EF en EF-S), dus geen lenzen van derden. Als een Canon-lens niet wordt herkend, dan zul je de database in de camera moeten updaten. Dat doe je eenvoudig met de EOS Lens Recognation Tool. De werkwijze zie je in deze clip (klik hier).

youtube-lenscorrectie

• DPP
De gegevens van de correcties worden in de camera ook toegevoegd aan RAW-beelden. Die data worden echter alleen herkend door Digital Photo Professional (DPP) en niet in Lightroom of DxO. Overigens kunnen in DPP vaak meer correcties worden uitgevoerd dan beschikbaar zijn in het menu van de camera. Dus heb je een klus waarbij alle lensfouten zo goed en zo veel mogelijk gecorrigeerd moeten worden, gebruik dan bij voorkeur DPP.

Lenscorrecties-DPP

• Lightroom
Werk je altijd met Lightroom, dan zullen de instellingen van de camera ten aanzien van de lenscorrecties niet worden herkend en zul je aan de slag moeten met de opties in het deelvenster Lenscorrecties. Heeft Adobe een profiel voor jouw lens gemaakt, dan kun je chromatische aberratie, vervorming en vignettering automatisch laten verwijderen. Is er geen profiel bekend, dan kun je zelf handmatig aan de slag.

Lenscorrecties-LR

Lens Profile Creator
De lensprofielen die in Lightroom beschikbaar zijn, zijn door Adobe zelf gemaakt en niet door de camerafabrikant. Ze fotograferen daartoe met de bewuste lens een schaakbordpatroon, waarna software er een profiel van maakt. Deze procedure kun je ook zelf uitvoeren met de zogeheten Lens Profile Creator van Adobe. Meer info vind je hier.

Samenvatting
De optie Lensafwijkingscorrectie kan de kwaliteit van je JPEG-foto’s behoorlijk verbeteren en dat betreft dan vooral vervorming, vignettering en chromatische aberraties. Correctie van diffractie en activering van de Digitale Lensoptimalisatie zijn visueel vaak niet meer dan een soort verscherping en slechts bij 100% zichtbaar.
Besef wel dat gebruik van lenscorrecties altijd iets ten koste gaat van de beeldkwaliteit van de foto’s en dat ook de snelheid van de camera een fractie minder wordt.

Inloggen

Wachtwoord of loginnaam vergeten? Klik hier
Als je nog geen GRATIS persoonlijk account hebt op EOSZINE dan kun je deze hier aanmaken. Met dit account kun je o.a. de nieuwsbrief en het gratis digitale magazine ontvangen.