Al eerder heb ik een artikel gepubliceerd over verrekijkers (klik hier) en met mijn toenemende interesse voor vogelfotografie heb ik nu 10 jaar later bij Canon weer de 12x36 III IS aangevraagd om te zien – letterlijk – of zo’n verrekijker van toegevoegde waarde kan zijn bij mijn vogelfotografie.
Verrekijker
Waarom zou je als vogelfotograaf met een lange telelens ook nog een verrekijker willen hebben? Je kunt vogeltjes toch al van dichtbij zien? Dat was de gedachte die ik altijd heb gehad. Tot ik door een goede verrekijker keek. Na een korte gewenning, gaat er letterlijk een wereld voor je open. Het zoekerbeeld is vele malen groter dan op een camera. Het beeld is ook veel helderder en scherper en die drie aspecten maken het veel eenvoudiger om een vogel te vinden én om hem te determineren. En omdat je met twee ogen kijkt, zie je het onderwerp bovendien driedimensionaal in zijn context. Deze diepte beleef je niet als je maar met één oog door de zoeker van een camera kijkt.
Behalve dat je vogels veel beter en mooier kunt zien door een verrekijker, beleef je het onderwerp op het moment van kijken ook veel intenser. Met een camera ben je toch vooral bezig met foto’s maken (belichting, scherpstelling, sluitertijd), waardoor de directe beleving bij het zien van de vogel minder wordt. Bij fotograferen vindt de beleving eigenlijk pas achteraf plaats. Op het beeldscherm van je computer of bij een grote afdruk aan de muur.
Het is niet onwaarschijnlijk dat je op een zeker moment alleen met je verrekijker op pad gaat en je camera thuislaat. Vogels fotograferen en vogels observeren kunnen elkaar aanvullen, maar zijn eigenlijk toch twee verschillende disciplines. Ik ken veel vogelkenners, die zelden of nooit foto’s maken van vogels.
Specificaties
Net als bij camera’s hebben verrekijkers veel specificaties die iets (maar niet alles) zeggen over de kwaliteit en de mogelijkheden van de verrekijker. En net zoals bij een camera is het belang van die afzonderlijke specificaties per gebruiker verschillend. Voor snelle observatie van vogels tijdens een wandeling is een verrekijker met 10x vergroting en een objectiefdiameter van 42mm een veelgebruikt model. Die 10x en 42mm zijn dan ook de getalletjes die je terugziet in de modelnaam van dit populaire segment, zijnde 10x42. Hoe groter het eerste getal des te groter je een vogel in beeld krijgt, maar ook hoe meer trilling je zult ervaren. Bij 10x vergroting is die trilling nog niet storend. Bij 12x kan dat wel het geval zijn, waarbij ‘een vaste hand’ natuurlijk een rol speelt. Er worden overigens steeds meer verrekijkers toegerust met beeldstabilisatie (12x36 III IS), zoals je dat ook bij cameralenzen (IS = image stabilisation) gewend bent, maar dat maakt de verrekijker zwaarder en complexer, dus duurder.
De objectiefdiameter van bijvoorbeeld 42mm is de diameter van de frontlens. Hoe groter die is, des te helderder het beeld kan zijn en hoe beter hij presteert in de schemering. Wel is dan de kans groter dat lensafwijkingen als chromatische aberratie en verlaagt contrast meer zichtbaar zullen worden.
Behalve allerlei coatings, spiegels en waterafdichting die in de specificaties van een verrekijker worden genoemd, kan ook de minimale scherpstelafstand een belangrijke specificatie zijn. Als je met je verrekijker namelijk ook insecten en bloemen close-up wil zien, dan moet die afstand niet te groot zijn.
Pupiluittrede
Hoewel de diameter van het objectief iets zegt over de ‘lichtsterkte’ van de verrekijker, houdt deze geen rekening met het effect van de vergroting van de kijker op de helderheid van het zoekerbeeld. De parameter Pupiluittrede is daarin meer maatgevend voor de lichtsterkte en dat getal ontstaat uit het quotiënt van de objectiefdiameter en de vergrotingsfactor. Dus bij een 10x42-verrekijker is de pupiluittrede 42/10=4,2mm en bij een 12x36 is die 36/12=3mm. Hoe groter, hoe beter. Wat de voor- en nadelen zijn, lees je in deze PDF (klik hier, ChatGPT). |
Samenvatting
Uit bovenstaande zal duidelijk zijn dat ik persoonlijk gefascineerd ben door het fenomeen verrekijker. Zowel uit technisch oogpunt als door de praktische inzetbaarheid en beleving bij het zoeken en observeren van vogels. Als ik me de komende jaren meer ga verdiepen in vogels, hun doen en laten en het observeren en fotograferen ervan, weet ik zeker dat ik op enig moment tot de aanschaf van een verrekijker zal overgaan.
Momenteel ben ik zeer gecharmeerd van de optische kwaliteit van de Canon 12x36 III IS (scherp, weinig CA, kleuren, goed contrast) en ook van diens beeldstabilisatie, maar om echt te weten welke verrekijker het gaat worden, zal ik tegen die tijd naar een verrekijkerbeurs of -speciaalzaak gaan, zodat ik kwaliteiten van mijn toekomstige verrekijker daadwerkelijk met eigen ogen kan zien. Want dat is voor iedereen verschillend.