Ruis verwijderen met stapelmontage

Met het toenemen van de ISO wordt ruis zichtbaar. En met de toename van de resolutie van digitale sensors zal dat niet minder worden. Integendeel. Gelukkig zijn er allerlei methodes om ruis te verwijderen uit een enkele opname. Dit gaat echter altijd gepaard met verlies aan detail. Ben je echter in de gelegenheid om bij hoge ISO meerdere foto’s te maken, dan kun je echter met een montage in Photoshop ruis reduceren mét behoud van detail. Een korte uitleg.

Ruis
Ruis in een digitale foto ontstaat als het meetsignaal van de fotocellen vele malen moet worden versterkt. Dit is het geval bij hoge ISO’s, want dan valt er maar weinig licht op de sensor. Door het versterken wordt het signaal van de basisruis van de elektronica mee versterkt en dat veroorzaakt die korrel. Vergelijk het met een geluidsinstallatie, waarop geen muziek wordt afgespeeld, maar het volume wel op 100% staat. Dan hoor je ook een sterke brom, ruis.

Ruis verplaatst zich van opname tot opname (klik voor 100%)

Hoe kleiner de fotocel (pixel), hoe minder licht erop valt en des te meer het signaal versterkt moet worden. Dit is de reden waarom een full-sensorcamera met 26 Mp beter presteert bij hoge ISO dan een APS-C camera met 24 Mp, aangezien de pixels van de full-framecamera bijna 2,5x zo groot zijn. 

Ruisreductie
De meeste methodes om ruis te verwijderen ‘versmeren’ de pixels, zodat de korreltjes minder zichtbaar worden, maar dus detail verloren gaat en daarmee scherpte. De ene methode doet het wat ‘slimmer’ dan de andere, maar het principe is hetzelfde.
Wanneer het mogelijk is om bij hoge ISO’s (snel achter elkaar) meerdere foto’s te maken van een onderwerp, dan kan Photoshop de helpende hand bieden om ruis te verminderen, waarbij het aanwezige detail NIET verloren gaat. Dit is dus een montage en het principe gaat uit van het gegeven dat ruis zich niet altijd op dezelfde plaats bevindt. De donkere puntjes ‘verplaatsen’ zich in uniforme gedeelten van het onderwerp. Als je nu van één bepaalde pixel de gemiddelde helderheid van een stapel foto’s uitrekent en je doet dat zo ook van alle pixels ernaast, dan zullen die gemiddeldes nagenoeg hetzelfde zijn met als resultaat dat de helderheid tussen die pixels gelijk wordt, waarmee de ruis verdwijnt. In gebieden met detail zal nauwelijks middeling zijn, omdat het verschil in helderheid van gestapelde pixels veel kleiner is dan in effen gebieden. Te moeilijk, maar toch benieuwd, bekijk dan onderstaande ‘nerdie’-clipje.

Procedure Photoshop
We gaan uit van een serie RAW-foto’s die uit de hand genomen zijn en gebruiken voor de montage Lightroom Classic en Photoshop CC (Adobe Fotografieplan). De procedure is dan als volgt:
1. importeer de foto’s in Lightroom en bewerk ze daarin
2. selecteer alle foto’s, klik rechts op de reeks en kies Bewerken in, Openen als lagen in Photoshop
3. in Photoshop wordt een nieuw document gemaakt met de geselecteerde foto’s als lagen gestapeld
4. zorg dat het palet Lagen zichtbaar is en selecteer alle lagen
5. kies Bewerken, Lagen automatisch uitlijnen, Automatisch
6. kies – met alle lagen geselecteerd – Filter, Omzetten voor slimme filters
7. de losse lagen zijn nu één slim object geworden
8. kies Laag, Slimme objecten, Stapelmodus, Moyenne (Gemiddeld)
8a. sla op als PSD-bestand om montage later nog te kunnen aanpassen
9. kies tot slot Laag, Eén laag maken en Afbeelding, Modus, 8 bits/kanaal
10. sla op als JPEG of TIFF

Hoe meer foto’s, des te beter het resultaat, maar hoe langer de bewerking duurt. Wil je dit traject ook nog eens zien in een tutorial, bekijk dan onderstaande clip.

Samenvatting
Hoewel de montage van meerdere foto’s met als doel om ruis te verwijderen én detail te behouden, een beperkt toepassingsgebied heeft aangezien het onderwerp niet mag bewegen, kan het in sommige gevallen toch tot spectaculaire resultaten leiden. Houd het in ieder geval in het achterhoofd als je nog eens zonder statief in een donker museum bij een kunstvoorwerp staat of in een schemerig bos een paddenstoel uit de hand wilt fotograferen.