Met de opkomst van de spiegelloze camera in het EOS R-systeem (MILC) is ook het gebruik van een elektronische oogzoeker (EVF) ingeburgerd geraakt. Hoewel er duidelijke verschillen zijn met de optische oogzoeker (OVF) op een DSLR, went een dergelijk digitaal zoekerbeeld snel. Het heeft zelfs voordelen, want je ziet nu vooraf de belichting en witbalans van de foto die je gaat maken. Er is echter nog een aspect wat bij een EVF anders is dan bij een OVF en dat is de weergave van de lenscorrecties. We kijken hierna in het kader van onze reviews van de RF 24-240mm f/4-6.3 IS (klik hier) en onlangs de nieuwe RF 14-35mm f/4L IS (klik hier).
Beeldcorrecties en EVF
Als je door een EVF naar een onderwerp kijkt, dan zie je een digitaal gegenereerd beeld. Afhankelijk van de instellingen van je camera, zie je de helderheid, contrast, de kleuren en de witbalans van de foto die je nog gaat maken. Je staat dus zelden voor verrassingen wanneer je de foto gemaakt hebt of later terugkijkt op je computer.
Een beeldbepalende factor die ook wordt aangepast, maar niet direct zichtbaar is in de EVF van een spiegelloze camera, is de correctie van de lensafwijkingen. Als de camera de lens herkent (Canon EF/RF), dan is er een lensprofiel aanwezig, waarmee vignettering, chromatische aberratie, diffractie en vervorming gecorrigeerd worden. Dat gecorrigeerde beeld zie je bij een MILC dan op zowel het LCD als in de EVF. Je bent je dus op een spiegelloze camera bij het kaderen LCD/EVF) totaal niet bewust van bijvoorbeeld een eventuele sterke vervorming. Bij een DSLR is dat ook zo als je in Live view werkt, maar kijk je door de optische oogzoeker, dan zijn de vervorming en vignettering bij het kaderen van de foto altijd zichtbaar.
Lightroom
Tot zover dus het – niet – zien van lensafwijkingen op een spiegelloze camera in het R-systeem. Je hebt altijd een strak beeld in de EVF (en op het LCD). En als je in JPEG hebt gefotografeerd, dan krijg je diezelfde strakke foto’s te zien op je computer, omdat de lenscorrecties al zijn toegepast op de JPEG’s.
Het wordt pas interessant als je in RAW gaat fotograferen. Ontwikkel je in DPP, dan gebeurt er nog steeds niets opmerkelijks, maar importeer je de RAW-bestanden in Lightroom Classic en is hier geen profiel aanwezig of heb je het profiel niet geactiveerd, dan krijg je een ongecorrigeerd beeld te zien. En dat kan wel eens verrassend zijn, zoals we zelf gezien hebben bij de RF 24-240mm f/4-6.3 IS en de nieuwe RF 14-35mm f/4L IS. Deze lenzen hebben bij hun kortste brandpunt een sterke tonvervorming, die je dus niet ziet op je camera bij opname, maar dus wel onverwacht aanwezig is in Lightroom.
Lensafwijkingcorrecties
Veel EOS-camera’s (DSLR/MILC) beschikken over de menu-optie Lensafwijkingscorrectie. Als je deze kiest kun je afhankelijk van het cameramodel verschillende lensafwijkingen laten corrigeren, zoals vervorming, vignettering, chromatische aberratie. Deze correcties worden dan doorgevoerd in de JPEG’s en in RAW met DPP. Lightroom ziet deze correcties echter niet en Adobe maakt voor veel lenzen zijn eigen profielen. De verschillende opties in Lensafwijkingscorrectie kun je aan- en uitzetten. |
 |
| Bij lenzen met een sterke vervorming, zoals de RF 24-240mm f/4-6.3 IS en de nieuwe RF 14-35mm f/4L IS is de optie Vervormingscorrectie echter uitgeschakeld, zodat je op de camera NOOIT het ongecorrigeerde beeld kunt zien. |
 |
Beeldkwaliteit
Dit ongecorrigeerde beeld in Lightroom Classic laat dus het ‘ware gezicht’ zien van een lens. Dit is ook de reden dat we voor lensreviews altijd RAW in Lightroom Classic gebruiken en niet JPEG of RAW in DPP. Gelukkig maakt Adobe voor de meeste Canon-lenzen goede lensprofielen, dus wanneer deze ook voor nieuwe lenzen in de volgende update aanwezig zijn, dan kun je de vervorming en vignettering met één klik op de optie Correctie profiel inschakelen in het deelvenster Lenscorrecties laten verdwijnen.
Lensprofielen
Canon is de enige die de juiste lensprofielen levert bij zijn lenzen. Die worden dus gebruikt in de camera voor JPEG’s en je kunt ze ook via de optie Digital Lens Optimizer (DLO) activeren in hun gratis RAW-software Digital Photo Professional (DPP). Hoewel Adobe ook goede profielen maakt en toepast in Lightroom, is DLO van Canon toch net een slagje beter. Dus wil je de maximale beeldkwaliteit van je RAW-foto’s, dan is DPP de beste keuze, zoals de ook al met de beste kleuren en hoogste detaillering het geval is. Klik hier voor gratis tutorials over DPP. |
 |
Bij een lens als de RF 24-105mm f/4L IS is het verschil met en zonder profiel amper zichtbaar en bij portretten heeft het ongecorrigeerde beeld soms zelfs de voorkeur vanwege het natuurlijke vignet. Maar bij de genoemde RF 24-240mm f/4-6.3 IS en bij de nieuwe RF 14-35mm f/4L IS is het verschil zo groot, dat je je af gaat vragen hoeveel de beeldkwaliteit hieronder te lijden heeft. Want het zal duidelijk zijn dat alle ‘duw- en trekwerk’ aan een vervormd beeld de scherpte zal verminderen. En dat zal dus vooral zichtbaar zijn in de hoeken, waar de pixels het meest naar de rand van het kader moeten worden opgerekt.
Overzicht van de vervorming van drie lenzen bij 24mm en f/11.
Ongecorrigeerd en gecorrigeerd in LRC en DPP. Download alle 9 bestanden: klik hier.
 |
Bespiegeling
Als je met een enkele lens een beeld projecteert op een plat vlak (sensor), dan zal afhankelijk van het brandpunt een zeker vervorming optreden. Je hebt dus meerdere lenzen nodig om die vervorming te corrigeren voor het rechthoekige kader dat we gewend zijn. In een lens wordt dus optisch al behoorlijk ‘getrokken en geduwd’ aan een beeld, dus zelfs bij een lens als de TS-E 24mm f/3.5L II. Lukt het niet om optisch alles ‘recht te zetten’, dan kan dat dus ook digitaal met behulp van lensprofielen. Bij de RF 24-105mm f/4L IS, wat een relatief grote en ‘dure’ lens is met een beperkt zoombereik, is de mate van beeldcorrectie gering. En als je de scherpte van de hoeken van het gecorrigeerde beeld vergelijkt met die van de TS-E 24mm, dan is er geen significant verschil. De RF 24-105mm f/4L IS lijkt bij 24mm en f/11 over het hele kader zelfs scherper dan de TS-E 24mm. De lenstechniek van de RF-lenzen is ongekend hoog. Kijken we naar de ‘voordelige’ RF 24-240mm f/4-6.3 dan is de lens voor zijn grote zoombereik compact en licht. De hoeveelheid glas in deze zoomlens is beperkt en dat gaat ten koste van de lichtsterkte én van mate van tonvervorming bij 24mm. Toch is het resultaat van het opgerekte beeld niet heel slecht en zal het bij alledaagse onderwerpen, waar deze lens voor bedoeld is, niet opvallen. Deze lens is dus een perfect voorbeeld van hoe je met een combinatie van optische en digitale technieken tot een heel acceptabele beeldkwaliteit kunt komen, zonder dat een lens groot en duur hoeft te worden. |
Samenvatting
Natuurlijk zou je alleen met optisch foutloze lenzen willen fotograferen, maar die zijn dan onvermijdelijk groot, zwaar, duur en hebben meestal een vast brandpunt. Je begeeft je dan in een lenssegment dat zich nog boven de TS-E lenzen van Canon bevindt en waarvan misschien een enkel exemplaar in de CINE-lijn te vinden is.
Dus als we willen dat lenzen handzaam blijven, een flexibel beeldhoekbereik hebben en binnen een redelijk budget vallen, dan kan dit uitsluitend door digitale beeldcorrecties toe te passen. En eerlijk gezegd zie je daar de ‘negatieve’ gevolgen vaak alleen maar van als je gaat ‘pixelpeepen’ of heel groot gaat afdrukken. Een lichte tonvervorming is in de praktijk geen onoverkomelijk probleem. Zelfs met de geconstateerde afwijkingen van de RF 24-240mm f/4-6.3 IS en de RF 14-35mm f/4L IS kun je een behoorlijke kromme lijnen kaarsrecht trekken, zonder dat het in de hoeken opvallend onscherp wordt.
TIP: Als je EOS-camera (DSLR/MILC) over de optie Lensafwijkingscorrecties beschikt, zet deze dan aan voor je EF/RF-lens. Doe dat ook in Lightroom Classic en in DPP. Vooral bij architectuur- en interieurfotografie komt dit de strakheid van de foto’s ten goede, zonder dat de kwaliteit significant afneemt.