De afgelopen weken heb ik dankzij Canon Nederland de beschikking over de EOS R6 mark II om deze ‘alleskunner’ een keer langere tijd in de praktijk te kunnen ervaren. Een van de zaken die ik zelf wilde testen is het effect van de elektronische sluiter bij het fotograferen van bewegende onderwerpen. In dit artikel een visuele samenvatting van mijn bevindingen.
 |
1. Principe
Hier zie je hoe de vervorming van een bewegend onderwerp ontstaat als je de opname maakt met de elektronische sluiter. De sensor wordt van boven naar beneden per rij pixels (lijn) belicht en uitgelezen. In de totale ‘uitleestijd’ van de sensor heeft het voorwerp zich verplaatst en zijn de verticale lijnen scheef geworden. |
 |
2. Uitleessnelheid
Hoe sneller alle rijen van de sensor uitgelezen worden, des te minder de vervorming. In bovenstaande illustratie is de uitleestijd van de betreffende sensor aangegeven (korter is beter). Vervorming is minimaal bij een mechanische sluiter. Zouden camera's voorzien zijn van global shutters, dan gebeurt het uitlezen van de gehele sensor momentaan de vervorming NUL. (bron dpReview) |
 |
3. Uitleessnelheid praktijk
Om de waarden in de staafgrafiek zelf te meten, heb ik een treintje laten rijden en met verschillende camera's met de elektronische sluiter foto's gemaakt. Als je dan de hoek van de vervorming relateert aan de snelheid van het treintje, dan worden de waarden in de staafgrafiek bevestigd. Dat betekent dat de 'rolling shutter' op de EOS R6, EOS R6 mark II en EOS R5 aanzienlijk minder is dan op de EOS R7. |
 |
4. Zoekerverblijftijd
De uitleessnelheid is dus maatgevend voor de hoeveelheid vervorming. Of de vervorming ook echt storend aanwezig zal zijn op een foto wordt echter ook bepaald door een andere factor en dat is de zoekerverblijftijd. Een fietser (15 km/h) op 20m zal meer vervormd zijn dan op 40m. Zou je echter dan 2x inzoomen, dan wordt de zoekerverblijftijd de helft en de is de vervorming weer groter. Dus op grote afstand en/of met een grotere beeldhoek zal de vervorming minder zijn, zoals ook in onderstaand voorbeeld zichtbaar is. |
 |
5. Gedraaid kader
Als je de camera een kwart slag draai wordt de richting van uitlezing van de sensor evenwijdig aan die van de beweging van het onderwerp. Lijnen worden dan niet meer scheef, maar het voorwerp zal uitgerekt of ingedrukt lijken. Tevens wordt het bewegende voorwerp onscherper. |
 |
6. Roterende beweging
Bij een draaiende beweging van een voorwerp zorgt de rolling shutter voor een kromme vervorming. Dit zie je dus bij een ventilator, propellervliegtuig of bij een drone.
Omdat de uitleessnelheid van de camera constant is en de rotatiesnelheid van de propellers ook is de vervorming van de bladen bij alle foto's hetzelfde. De sluitertijd heeft alleen maar invloed op de bewegingsonscherpte van de porpellers, maar niet op de mate van kromming. |
Lees ook eventueel dit gerelateerde artikel over de voor- en nadelen van de elektronische sluiter: klik hier.
Samenvatting
De vervorming van bewegende onderdelen in een foto door 'rolling shutter' bij gebruik van de elektronische sluiter bij spiegelloze camera's kan een bepalende factor in de beeldkwaliteit zijn. Zolang de uitlezing van de sensor rij voor rij blijft gaan, kun je als fotograaf weinig aan die vervorming doen, behalve uitzoomen of afstand nemen. De sluitertijd heeft namelijk geen invloed.
Hoewel je de elektronische sluiter voor veel onderwerpen prima kunt gebruiken, heeft bij fotografie van snelle beweging de mechanische sluiter of Elektronische 1e gordijnsluiter (EFCS) nog steeds de voorkeur.