Tijdens mijn fotoworkshops komt met grote regelmaat de vraag op tafel wat de 'beste' macrolens is. Er is hier geen eenduidig antwoord op te geven, omdat iedere macrolens zo zijn specifieke kwaliteiten heeft. Niet zozeer technisch (want macrolenzen zijn sowieso bijna allemaal heel goede lenzen), maar vooral doordat ze allemaal ergens anders 'goed' in zijn.

In deze blog zal ik dus niet aangeven welke lenzen fabrikant de beste 100mm heeft, maar ik zal juist ingaan op de verschillende soorten macrolenzen en hun specifieke voordelen. Ik doe dat de komende maanden in een serie blogjes met steeds een ander macro onderwerp, te beginnen met paddenstoelen, omdat we daar in deze periode flink mee aan de slag kunnen.

Als je thuis vertrekt voor een fotosessie heb je van tevoren waarschijnlijk al goed nagedacht welke lenzen je in je tas zult stoppen! Deze keer had ik gekozen voor een 150mm f/2.8 macro en een 60mm f/2.8 2:1 macro. Omdat ik andere jaren ook al veel paddenstoelen gefotografeerd heb met een 70mm macro (1:1), een 100mm macro en diverse andere lenzen neem ik ook die gebruikservaring 'mee' in dit stuk.

Een 150mm macro was jarenlang mijn favoriete macrolens en groot voordeel is dat je van een iets grotere afstand je onderwerp kunt benaderen en een smallere beeldhoek hebt ten opzichte van bijvoorbeeld een 100mm, zodat je ook eenvoudiger het juiste deel van de achtergrond kunt gebruiken. Bij een 60mm macro (die deze herfst voor het eerst in m'n tas zat) is de beeldhoek groter en komt er juist méér achtergrond in je beeld. Dat maakt het verschil zo interessant, want een macrolens is méér dan alleen maar een lens om dichtbij je onderwerp te kunnen komen. Het is de uitdaging om de juiste balans te vinden tussen de afstand tot je onderwerp (hoe dichtbij/veraf is mooi?) en de toegevoegde waarde van veel/weinig achtergrond. En paddenstoelen fotograferen draait natuurlijk niet alleen om je lenskeuze. Het gaat er steeds om het juiste exemplaar in de juiste omgeving te vinden en dan daarbij de lens te kiezen die jouw idee het beste 'weer kan geven'!!

Aan de hand van voorbeeldfoto's zal ik de voordelen van beide macrolenzen toelichten. Alle foto's zijn deze week gemaakt in een straal van 25 meter (tijdens een avond- en ochtendsessie) en een aantal keer is hetzelfde paddenstoeltje van verschillende kanten gefotografeerd!

Deze foto is gemaakt met een 150mm en dat is een prachtige lens om een beetje afstand te nemen tot je onderwerp. Het bokeh is erg fraai en dat zie je hier terug in de mooie zachte vormen van de varen bladeren die achter dit paddenstoeltje stonden. Heb je veel tegenlicht dan werkt deze lens ook goed omdat je een smalle beeldhoek hebt waardoor je té heldere lichtvlekken goed buiten beeld kunt laten door je camera net een beetje anders te richten. Het 'nadeel' van deze lens is dat de achtergrond (bij f/2.8) zo zacht wordt dat de vormen minder goed zichtbaar zijn waardoor de achtergrond minder 'mee' doet met de foto.

Ook hier zie je de kracht van een 150mm; mooie grote bokeh cirkels in de achtergrond van het licht wat door het bladerdek schijnt. Weinig scherptediepte vanwege de f/2.8 en toch alles scherp op de plek waar het scherp hoort te zijn. Door de afstand ten opzichte van de paddenstoel te vergroten, kun ik wat mos op de voorgrond meepakken in de compositie, waardoor er een ingang in de foto ontstaat! Om een dergelijke foto te nemen moet je een behoorlijke afstand tot je onderwerp hebben en dat 'past' niet altijd. Hier lukte dat, omdat deze op een klein heuveltje stond en ik 1 à 2 meter naar achteren kon.

Hier twee heel andere foto's op bijna dezelfde plaats genomen (middag/avondsessie). In deze twee foto's zie je het grote voordeel van een 60mm macro, omdat er veel meer achtergrond mee doet met de foto. Er zijn veel meer varens zichtbaar waardoor ik een echt 'bosgevoel' krijg als ik deze foto's zie. In principe zou deze ook met een 'gewone' 50mm gemaakt kunnen worden (ik zit hier op ongeveer 50cm afstand), maar het grote voordeel van een 60mm macro is de veel preciezere scherpstelling. De 'slag' met de scherpstelring die je moet maken (handmatig scherpstellen natuurlijk) is behoorlijk groot, waardoor je echt op de millimeter kunt scherpstellen en niet direct 'voorbij' te onderwerp schiet. Om het bosgevoel nog te accentueren heb ik ervoor gekozen onder te belichten en de paddenstoel als silhouet weer te geven. Het geeft de foto een wat duistere uitstraling, maar tevens geeft het de kracht weer van zo'n klein paddenstoeltje in dat grote bos! Het was even zoeken maar ik heb wel geprobeerd de paddenstoel bewust in de lichtvlek van de ondergaande zon te plaatsen. Met statief is dit altijd erg lastig dus werk ik graag uit de hand in dit soort situaties. Met een kleine (lichte) lens als een 60mm gaat dat prima! In vergelijking met een 150mm hoef je trouwens ook minder ver achteruit om toch de paddenstoel klein afgebeeld te krijgen.

Waar ik bij de vorige foto's steeds 'achteruit' ben gegaan om te kijken wanneer de paddenstoel nog genoeg aandacht had om eyecatcher te blijven, ben ik er hier juist héél dicht bovenop gaan zitten. Ook dan heeft die 60mm het voordeel dat er nog achtergrond (links en rechts van je scherpstelpunt) te zien is. En daarnaast is het een 2:1 macro zodat je nog dichterbij kunt komen. Bij een 'normale' 1:1 macrolens kun je met een tussenring hetzelfde effect krijgen.

Tenslotte een foto (weer met de 60mm) waarbij ik dichtbij het onderwerp ben gekomen maar toch veel omgevingsachtergrond meeneem in het beeld. Een foto die bijna niet gemaakt zou kunnen worden met een 100 of 150mm macrolens. Ik lig hier in een greppeltje en er staat een bosje met Mycene paddenstoeltjes precies op de goede plaats met mooie varens erachter. Door wat zand weg te graven leg ik de camera nog wat dieper weg om echt 'onder' de paddenstoelen te komen. De voorste paddenstoelen (de onscherpe vormen in het midden) staan op ongeveer 5-10 cm van de voorkant van de lens. Mijn oog was gevallen op een heel klein exemplaar (hoedje ongeveer 4 mm breed) wat 5 cm achter het groepje stond. De bredere beeldhoek van een 60mm zorgt ervoor dat ik zowel het groepje mee kan nemen in mijn beeld als de varens op de achtergrond. Ik krijg daardoor een wat dynamischer beeld wat mij persoonlijk wel aanspreekt omdat een bos ook druk en vol is. Een beeld dus wat mijns inziens goed past bij die plek! Ik heb ook nog een 15mm groothoek macro en het zou leuk zijn geweest om te kijken wat die lens voor resultaat zou hebben gegeven op deze plek. Sowieso was er dan meer scherptediepte geweest maar of dat mooier zou zijn betwijfel ik. Juist door de onscherpte ontstaat er toch een zeker rust in de foto.

Zoals ik in het begin al aangaf is het geen test van macrolenzen, maar hoop ik door middel van enkele voorbeelden te laten zien wat de mogelijkheden zijn van macrolenzen met een kort en met een lang brandpunt. Het is zeker geen compleet verhaal over paddenstoelenfotografie en er zijn nog vele andere lenzen waarmee soortgelijke foto's te maken zijn. Toch gaat een 60mm macro vanaf dit jaar standaard in m'n tas als ik paddenstoelen ga fotograferen. De lens geeft me net weer wat extra mogelijkheden om 'andere' foto's te maken. Hieronder dan nog twee 'losse' foto's genomen tijdens dezelfde sessies.

En wil je zelf ook graag dergelijke foto's (leren) maken? Misschien is dan de Masterclass macro 1 iets voor jou? Tijdens deze workshop komen diverse macrotechnieken aan bod en ook zal dan ingegaan worden over het verschil tussen de verschillende macrolenzen! In 2021 start weer een nieuwe groep (zie 'workshops' op de website).

Johan van de Watering

www.johanvandewatering.nl

20 oktober 2020