EF 500mm 4L IS II

Pieter Dhaeze vrijdag 05 april 2013

Kijk je wel eens naar Top Gear? De auto’s die ze daar ‘testen’ zijn om van te watertanden, maar niet echt bedoeld voor het budget van de ‘gewone man’. Toch is het altijd smullen van die adembenemende technische hoogstandjes. In dat licht moet je ook onze review van de Canon EF 500mm 4L IS II - met een prijskaartje van bijna 10.000 euro - zien. Deze Bugatti Veyron onder de objectieven zal uiteindelijk maar bij een handjevol EOSziners in de (grote) fototas belanden, maar toch is het leuk om eens te zien wat nu de kwaliteiten zijn van zo’n stukje Top Gear.

500mm f/4 IS
Welke fotograaf heeft een lens met een brandpunt van 500mm op zijn camera staan? Hoewel je er ook prachtige en onderscheidende portretten, close-ups en landschappen mee kunt fotograferen is dit brandpunt vooral bedoeld om onderwerpen van grote afstand dichtbij te halen. En dat zijn dus vooral actie/sportfotografen en vogel- en wildlife-spotters. Eigenlijk is fotograferen met een 500mm te vergelijken met macrofotografie. Je brengt kleine onderwerpen groot in beeld. Met een macrolens vanaf een afstand van een tiental centimeters en met een 500mm vanaf vele tientallen meters. Zeker met de scherpte van de EF 500mm is het prachtig om dan het detail in het verendek van een ijsvogeltje te zien of de snorharen van een edelhert.
Bij een lens met een brandpunt van 500mm op een volbeeldcamera (EOS 1DX of EOS 5D mark III) vult een olifant op een afstand van 100 meter ruim 2/3 van de breedte van het kader. Net zoals een zeemeeuw op 10 meter van de camera. Zijn deze werkafstanden te klein, dan kun je een 500mm-lens ook op een APS-H camera zetten (EOS 1D mark IV) en krijg je een zoekerbeeld overeenkomstig een lens met een brandpunt van 650mm op volbeeld (=1,3x) . Gebruik je een camera met APS-C sensor (EOS 7D), dan wordt de beeldhoek van een 500mm nog verder verkleind tot die van een 800mm op een volbeeldsensor (=1,6x). Dankzij deze cropfactor haal je het onderwerp dichterbij zonder dat je lichtsterkte kwijtraakt. Bovendien gebruik je de centrumscherpte van de lens en zullen zaken als hoekonscherpte en vignettering van een EF 500mm op een EOS 7D niet aanwezig zijn. Daarom wordt deze combinatie - eventueel aangevuld met een extender - veel gebruikt door vogelfotografen. Want dankzij zijn f/4 lichtsterkte kun je op deze 500mm ook nog zonder veel problemen een 1.4x extender gebruiken en zo de beeldhoek verkleinen tot die van een lens met een brandpunt van 700mm (1120mm EOS 7D). Je levert dan één stop lichtsterkte in (max. f/5.6), maar met een EF 1.4x mark III zul je nauwelijks scherpte verliezen. Theoretisch zou je ook nog een EF 2x mark III op een EF 500mm f/4 kunnen zetten, waardoor deze 1000mm en f/8 wordt, maar dan werkt de autofocus niet meer. Misschien dat dit opgelost wordt met nieuwe firmware op de EOS 1DX en EOS 5D mark III.
Als alternatief voor een EF 500mm kun je ook denken aan de EF 400mm f/2.8 II. Deze is een stop lichtsterker en wordt met een EF 1.4x dus een 560mm-lens f/4, maar hij weegt dan wel een kilo zwaarder dan de nieuwe EF 500mm 4L IS II en dat merk je snel als je uit de hand wilt fotograferen. Je kunt ook een EF 600mm 4L IS II kiezen, maar ook die is zwaarder en wel zo’n 800 gram.

 EF 500mm 4L IS I   EF 500mm 4L IS II

Mark I en mark II
De bijzonder populaire EF 500mm 4L IS stamt uit de vorige eeuw (1999) en zijn opvolger, de EF 500mm 4L IS II, zag het licht in 2012. En je zult begrijpen dat er in de 13 jaar veel is gebeurd: betere materialen, nieuwe coatings, nauwkeuriger berekeningen en productiemethodes, verbeterde technologieën. Al deze innovaties hebben er voor gezorgd dat de mark II zijn voorganger op alle punten overtroeft. Zo is hij 680 gram lichter dan zijn voorganger (3190g vs. 3870g) en dat merk je meteen als je de lenzen oppakt. Ook is zijn beeldstabilisatie (IS) verbeterd en dat is letterlijk te zien in de zoeker met een veel rustiger beeld. Door het lagere gewicht en zijn betere IS kun je met deze nieuwe lens langer en beter uit de hand fotograferen. Je bent dus een stuk alerter met de kadering van bewegende onderwerpen, zoals bij vogel- en sportfotografie. De MTF kaarten laten zien dat álle lijnen bij alle diafragma’s maximaal zijn én recht lopen over de hele diameter van de beeldcirkel. Door nieuwe coatings is de lens nog minder gevoelig voor lensspiegeling geworden en is het contrast nog beter. Naast allerlei andere kleine verbeteringen heeft de mark-II versie een extra IS-modus en kent hij de zogeheten Power Focus (PF), waarmee het verschuiven van het scherpstelpunt tijdens filmen gestuurd kan worden.

Prijs
Een veel bediscussieerd punt van deze nieuwe EF 500mm 4L IS II is zijn prijs, die momenteel net onder de 10.000 euro incl. BTW ligt (€8250,- ex BTW), terwijl de adviesprijs van de ‘oude’ 500mm destijds 6500 euro was. Dat verschil is groot, maar als je kijkt naar het prijsindexcijfer van 1999 ten opzichte van 2013 (85 vs. 113), dan zou deze 6500 euro nu 8650 euro zijn geweest. Alles is duurder geworden in die 13 jaar, dus ook lenzen. De resterende 1350 euro tot de 10.000 is de meerprijs die je betaalt voor de hogere kwaliteit van de mark II.
Bovengenoemde bespiegeling is niet bedoeld om het prijskaartje van de EF 500mm 4L IS II te bagatelliseren of goed te praten, maar wil wel een prijs- en kwaliteitsontwikkeling onder de aandacht brengen die bijvoorbeeld in de automobielwereld heel gewoon én geaccepteerd is.
Bovendien is het een lens voor de professionele fotograaf en dus een investering, die kan worden terugverdiend en waarvan de afschrijving als kosten kunnen worden opgevoerd. Overigens zijn L-objectieven van deze prijsklassen erg waardevast. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de huidige prijs van een tweedehands EF 500mm 4L IS, die niet veel minder is dan de initiële adviesprijs, als je al een exemplaar te pakken kunt krijgen. Lees in dit kader onze blog over Mark II-lenzen en het starten van een klusbedrijf ;-)

Prestaties
We hebben het al een beetje door laten schemeren in de algemene beschouwing over de nieuwe EF 500mm 4L IS II. De prestaties van deze lens zijn ongeëvenaard. Autofocus, scherpte, kleur, contrast, vervorming, chromatische aberratie, vignettering, hoekonscherpte en lensspiegeling: op al deze punten krijgt de EF 500mm 4L IS II een dikke tien. De autofocus is supersnel en uiterst nauwkeurig en zelfs bij f/4 is het beeld van hoek tot hoek ongekend scherp. De kleurnauwkeurigheid en het contrast zorgen voor een haast driedimensionaal beeld, waarbij het bokeh van de achtergrondonscherpte prachtig is. De lensafwijkingen zijn visueel onzichtbaar. Er is geen ton- of kussenvervorming, de hoeken zijn scherp, chromatische aberratie is afwezig en met zonnekap is er geen lensspiegeling. Het enige waarop we de lens kunnen betrappen is vignettering bij f/4, maar dat is niet storend en desgewenst in Lightroom eenvoudig te corrigeren.

EF 500mm 4LIS I @f/4 EF 500mm 4LIS I @f/5.6 EF 500mm 4LIS II @f/4 EF 500mm 4LIS II @f/5.6

De EF 500mm 4L IS II is met zijn ruim 3 kg natuurlijk een ‘zware jongen’, maar toch duidelijk lichter dan zijn voorganger en een uurtje rondlopen met deze lens leidt niet meteen tot nek- en rugklachten. Omdat naast het lagere gewicht ook de beeldstabilisatie waanzinnig goed is (uit de hand 95% scherp bij 1/60s = 3 stops), kun je met deze lens ook langere tijd zonder statief haarscherpe foto’s maken. Dat geeft je als fotograaf veel bewegingsvrijheid en dus meer fotokansen en onderscheidende foto’s.

Samenvatting
De EF 500mm 4L IS II is de Bugatti Veyron onder de telelenzen en dus met recht ‘Top Gear’ voor de (professionele) actie/sport- en vogel/wildlife-fotograaf. Canon heeft in de 13 jaar na de introductie van de ‘oude’ EF 500mm niet stilgezeten en deze lens op alle fronten verbeterd. De beste is nu nog beter.
Moet je als gebruiker van een EF 500mm 4L IS overstappen naar de mark II? Als je uitsluitend vanaf statief werkt, dan zijn aspecten als gewicht en beeldstabilisatie minder relevant en win je alleen iets op beeldkwaliteit. Wil je onderwerpen echter vaker en langer uit de hand kunnen fotograferen, dan is de nieuwe EF 500mm 4L IS II zeker het overwegen waard.
En de prijs? Daar koop je als beginnende ZZP-klusser nog geen tweedehands Vito-busje voor, die bovendien veel onderhoud en afschrijving heeft en je hoeft er geen diesel in te gooien. Een koopje, dus ;-)

Meer info op Fred Miranda: klik hier.
Meer info op The-Digital-Picture: klik hier.

Met dank aan Theo Mathijssen voor het lenen van zijn EF 500mm 4L IS I

Prijs statief

Ben je in het bezit van een statief en zo ja, wat heeft hij gekost (incl. statiefkop)?

Inloggen

Wachtwoord of loginnaam vergeten? Klik hier
Als je nog geen GRATIS persoonlijk account hebt op EOSZINE dan kun je deze hier aanmaken. Met dit account kun je o.a. de nieuwsbrief en het gratis digitale magazine ontvangen.