Het fotograferen met een vast brandpunt is een bijzondere beleving. Als je dat vaak doet, dan kijk je als fotograaf op den duur met de beeldhoek van de lens. Dit kan een bijdrage zijn in de creativiteit van je foto’s.
Er wordt wel eens gezegd dat je met een lens met vast brandpunt kunt zoomen door te lopen. Iets wat je met een zoomlens vanaf een vast standpunt zou doen door het brandpunt te veranderen. Dit is echter maar deels het geval. Door bijvoorbeeld dichterbij te gaan staan, krijg je misschien wel het onderwerp op de juiste grootte in beeld, maar zal de achtergrond heel anders zijn, dan wanneer je zou zijn ingezoomd. In dit artikel een korte toelichting.
Brandpunt, beeldhoek, afstand, onderwerp, achtergrond
Zoomen vanaf een vast standpunt door het brandpunt te veranderen. Zoomen door met een vast brandpunt de afstand (= standpunt) te veranderen.
Alleen deze twee zinnen zijn al niet zo eenvoudig te formuleren en begrijpen, laat staan het hoe en waarom van de verschillen uit te leggen. Wat in ieder geval duidelijk is, is dat elke brandpunt zijn eigen beeldhoek heeft. Een brandpunt van f=16mm noemen we een groothoek, je ziet veel omgeving van het hoofonderwerp op de foto. Een brandpunt van 200mm noemen we een tele beeldhoek (= smalhoek 😉). Vanaf hetzelfde standpunt als de f=16mm zie je dan veel minder van de omgeving en zie je het hoofdonderwerp groter in beeld. Ingezoomd noemen we dat. Wat ook duidelijk is, is dat ook het standpunt invloed heeft op hoeveel we van het hoofdonderwerp en van zijn omgeving zien.
Met de combinatie van brandpunt (lees: beeldhoek) en standpunt kunnen we dus de verhouding tussen hoofdonderwerp en zijn omgeving cq. achtergrond beïnvloeden. In onderstaande illustratie zie je hoe die verhoudingen veranderen bij verschillende brandpunten als het hoofdonderwerp even groot blijft (rode streep).
Als je een foto maakt bij 100mm, dan zie je dat er relatief weinig achtergrond (zwarte balk) te zien is bij een hoofdonderwerp (rode balk) dat een bepaalde grootte heeft. Neem je nu een lens van 50mm, dan moet je dichter bij het onderwerp gaan staan voor dezelfde grootte van het hoofdonderwerp (logisch). Je krijgt dan wel (iets) meer van de omgeving cq. achtergrond gaat zien (zwarte balk). Ga je naar 16mm, dan moet je nog dichterbij gaan staan en ga je nog meer achtergrond zien. Bovendien zullen voorwerpen (bomen, gebouwen, mensen) op die achtergrond naarmate je dichterbij komt met een korter brandpunt, ook relatief steeds kleiner worden ten opzichte van het hoofdonderwerp. Dit effect van verhouding tussen voor- en achtergrond is groter bij kortere brandpunten dan bij lange brandpunten. Zo zal het relatieve verschil tussen 100 en 200mm kleiner zijn dan tussen 10 en 20mm. Lees het betreffende artikel eens voor meer inzicht (klik hier).
Praktijkgevalletje
Het bovenstaande verband tussen brandpunt , standpunt en verhouding voor/achtergrond kun je heel goed praktisch gebruiken bij portretten. Stel dat je een busteportret maakt met een horizontaal kader en je wilt dat vanaf circa 1 meter met een brandpunt van 35mm doen, dan zou je misschien ongewenste elementen op de achtergrond kunnen zien. Door nu naar achter te gaan en in te zoomen tot 105mm, maak je datzelfde portret, maar is de achtergrond veel ‘schoner’. Let ook op de verhoudingen in het portret. Bij 105mm oog alles veel natuurlijker.
Ook door dan nog iets links/rechts of boven/onder te gaan met je camera krijg je nog meer controle over de relatie voorgrond-achtergrond. Wil je meer weten over brandpunt en portretten, lees dan het betreffende artikel Koopwijzer portretlens' (klik hier).
Samenvatting
Als het verband tussen brandpunt, beeldhoek, afstand, onderwerp, achtergrond eenmaal in je ‘denksysteem’ zit, dan zul je ongemerkt spelen met deze vijf aspecten om een onderwerp helemaal naar eigen inzicht onder controle te hebben.
Is die routine nog niet helemaal aanwezig, ga dan met je camera en zoomlens op stap. Kies een hoofdonderwerp en maak foto’s van dichtbij met een kort brandpunt en ga eens verder weg staan met een langer brandpunt. Let niet alleen op het hoofdonderwerp, maar ook op de achtergrond en ga eens iets door de knieën of iets links/rechts. Je zult zien dat je verrassende resultaten krijgt, waarbij je zelf de regisseur bent. Succes!