Classroom | Vastbrandpunt of zoom

door Pieter Dhaeze op donderdag 25 april 2019

Als je een systeemcamera koopt, dan wordt daar als kitlens meestal een standaardzoomlens bijgeleverd. Voor APS-C een EF-S 18-55mm en voor FF een EF 24-70mm/105mm. Het brandpuntbereik van deze zoomlenzen is zo gekozen, dat je de meeste dagelijkse onderwerpen met een gewone beeldhoek in beeld kunt brengen: van landschap en gebouw tot portret en close-up. Wil je het zoombereik uitbreiden, dan kan dat met een groothoekzoom (klik hier), telezoom (klik hier) en macrolens (klik hier).

vastbrandpunt-zoomlens

Je kunt ook in het bereik van een standaardzoomlens kiezen voor lenzen met een vast brandpunt, zoals een 24mm, 35mm, 50mm en 85mm. Die lenzen zijn lichtsterker en ook scherper. Een kort overzicht van de voor- en nadelen van fotograferen met een vastbrandpuntlens.

Overzicht
Allereerst een overzicht van de beschikbare Canon-lenzen (niet-L) bij de genoemde vier brandpunten.

overzicht-lenzen

Bij deze lijst dient opgemerkt te worden dat alle brandpunten het 35mm eq. betreffen en dus voor APS-C camera’s een cropfactor geldt van 1,6x. Een 35mm lens op een EOS 80D heeft dus de beeldhoek van 1,6 x 35mm = 56 mm op een full-frame camera. Een EF-lens is wel op een APS-C camera te gebruiken, zoals een EOS 80D of een EOS M50 (met adapter). Een EF-S is niet te gebruiken op een full-frame camera, zoals de EOS 6D mark II, maar met adapter wel op de EOS M50. EF-M lenzen zijn alleen te gebruiken op spiegelloze APS-C camera’s van Canon, zoals de EOS M5, M50 of EOS M6.

overzicht-lensvattingen-klein

Lichtsterkte
Het grote verschil tussen een standaardzoomlens en lenzen in dat bereik met een vast brandpunt is de maximale lichtsterkte. In onderstaande illustratie zie je hoe dat is tussen een EF-S 18-55mm f/3.5-5.6 en de alternatieven met een vast brandpunt.

maximaal diafragma

Je ziet dat het verschil in lichtsterkte oploopt naarmate het brandpunt langer wordt en bij f=50mm is het verschil tussen de genoemde standaardzoom kitlens ruim drie stops met de EF 50mm f/1.8 STM. Dat wil dus in de praktijk zeggen dat er ruim 8x zoveel licht doorgelaten wordt bij de lens met het vaste brandpunt en dat je dus met kortere sluitertijden kunt werken of bij lagere ISO’s.

Twee voorbeeldjes:
1. Stel dat je binnen bij f=50mm een portret maakt bij natuurlijk licht en je wilt de ISO zo laag mogelijk houden voor een zo hoog mogelijke beeldkwaliteit. Heb je de EF-S 18-55mm en is de foto goed belicht bij f/5.6 (groter kan niet), ISO 100 en 1/15s, dan weet je bijna zeker dat de foto bewogen zal zijn. Werk je echter met de EF 50mm f/1.8, dan bereik je met f/2, ISO 100 en 1/125s dezelfde belichting, maar zal de foto wel scherp zijn.

2. Je bent in een sporthal om basketbal te fotograferen. Je wilt een sluitertijd van 1/500s of korter om het spel te kunnen ‘bevriezen’. Werk je met de EF-S 18-55mm, dan moet je bij f/5.6 en 1/500s waarschijnlijk ISO 3200 gebruiken en dan zie je veel ruis. Zou je de foto’s maken met de EF 50mm f/1.8 STM bij f/2, dan is bij diezelfde korte sluitertijd de ISO 8x zo laag, zijnde ISO 400. En dat is veel minder ruis en dus een hogere beeldkwaliteit.

50mm-klein 50mm-klein
 ISO 800  ISO 3200
Scherptediepte
Met een groter maximaal diafragma kun je dus met kortere sluitertijden en lagere ISO’s werken, maar de keerzijde is dat de scherptediepte kleiner wordt. Vooral bij reportagewerk binnen (korte voorwerpsafstanden) kan dat tot ongewenste onscherpte leiden bij duo-portretten. Als dat storend is, dan zul je toch naar f/4 of f/5.6 moeten.

Beeldkwaliteit
Een zoomlens voor de consument levert een prima beeldkwaliteit voor publicatie van de foto’s op een beeldscherm of op medium formaat print (tot A3). Wil je echter foto’s flink willen uitvergroten of bijsnijden, dan kun je beter met een lens met een vast brandpunt werpen. Hieronder zie je het verschil in beeldkwaliteit bij f/5.6 met een EF-S 18-55mm en bij datzelfde diafragma met een EF 50mm f/1.8. Vooral op 100% in Photoshop is het verschil in scherpte significant. Ook zullen hoekonscherpte, vignettering en vervorming minder zijn bij de 50mm-lens.

50mm-klein 50mm-klein
 Beeldkwaliteit EF-S 18-55mm @ 50mm f/5.6  Beeldkwaliteit EF 50mm f/5.6

Kader
Het zal duidelijk zijn dat je met een lens met een vast brandpunt niet kunt zoomen. Dat is enerzijds een nadeel als de afstand tot het onderwerp niet veel groter of kleiner kan zijn (‘zoomen is lopen’), maar anderzijds leer je met een lens met een vast brandpunt met een vast kader naar de wereld te kijken. Als je een tijdje met een 35mm-lens op je camera rondloopt, dan weet je op een zeker moment zonder door de zoeker te kijken al wat je in het kader zult zien. Je gaat hierdoor creatiever fotograferen en krijgt meer besef van standpunt en perspectief. Bekijk onderstaande clip over het verschil tussen ‘zoomen is lopen’ en ‘zoomen is croppen’.

zoomen-is-croppen

Prijs en gewicht
Een standaardzoomlens vervangen door drie lenzen met een vast brandpunt vraagt natuurlijk een zekere investering. Zou je echter voor je APS-C DSLR een EF-S 24mm f/2.8 STM (review) en een EF 50mm f/1.8 STM (review) aanschaffen, dan kost dat samen ‘slechts’ 275 euro en dan heb je twee prachtige lensjes voor mooie reportages, producten en portretten. Zou je daar de EF-S 35mm f/2.8 IS Macro aan toevoegen (370 euro), dan heb je echt een schitterende ‘drie-eenheid’ mét macro!

Samenvatting
De standaardzoomlens die je als kitlens bij je eerste systeemcamera geleverd krijgt, is prima geschikt voor de ‘dagelijkse’ onderwerpen. Van landschap en architectuur tot portret en food. Niets mis mee. Wil je echter creatiever aan de slag met je camera en/of werk je vaak bij weinig bestaand licht, overweeg dan eens de aanschaf van een lens met een vast brandpunt. Als je daar bewust mee op pad gaat, dan zul je daar zeker veel plezier van hebben.

Inloggen

Wachtwoord of loginnaam vergeten? Klik hier
Als je nog geen GRATIS persoonlijk account hebt op EOSZINE dan kun je deze hier aanmaken. Met dit account kun je o.a. de nieuwsbrief en het gratis digitale magazine ontvangen.